СЛЯЗА НЕАДПЛАКАНАЯ

У першыя гады журналісцкай працы неяк давялося мне спаткацца з адной бабуляй і затым пісаць пра яе (жаночы? чалавечы?) подзвіг – інакш не скажаш. За даўнасцю часу забыліся некаторыя дэталі, але не ідзе з памяці сама гісторыя.

…Сын у той жанчыны памёр. Нявестка, як кажуць, “збадзялася” – з’ехала за свет, пакінуўшы на руках хворай свякроўкі, ужо тады пенсіянеркі, чацвёра малых дзяцей. Пенсія ў бабулі па тым часе была 12 рублёў. Не ведаю, ці атрымлівала яна якую-небудзь дапамогу ад дзяржавы – калі і атрымлівала, то мінімальную. Але ўнукаў у інтэрнат, як яе ні ўгаворвалі, не аддала. Ніводнага. Усіх падняла, вывучыла, на ногі паставіла. У ногі хацелася той бабулі пакланіцца!

…Вядома, я не стала пісаць у газетным артыкуле, на якія сродкі існавала тая сям’я, бо бабулін “прыдарожны” бізнес – хацінка яе стаяла на бойкай дарозе – быў з крымінальным адценнем: каб падняць дзяцей, жанчына гнала і прадавала самагонку. Я не змагла яе асудзіць за тое. Ды і не толькі я: пра бабульчын “промысел” ведалі і ў сельсавеце, і ў міліцыі, але старую не чапалі: шкадавалі яе і дзяцей.

Шкадавалі, як дзеці былі малыя. Яшчэ больш – як унукі выраслі. Не, ніхто з іх не сказаў бабулі благога слова, яна бачыла толькі любоў і ўдзячнасць.

Але… Старэйшы ўнук – хлопец-дуб, прыгажун, разумнік – паступіў у інстытут, паехаў з сябрамі на прыроду, упаў з дрэва спіной на камень, пашкодзіў пазваночнік – калека на ўсё жыццё. Унучка – сціплая, прыгожая дзяўчына, залатыя рукі, першая бабуліна памочніца – закахалася ў заезджага “шабашніка”, паверыла спакусніку і засталася адна з дзіцем на руках. Яшчэ адна ўнучка пайшла па матчынай сцежцы. А самы малодшы, які застаўся ў вёсцы, на якога бабуля ўскладвала апошнія свае надзеі – спіўся...

“Як няроўна Бог дзеліць, – скрушліва ківалі галовамі вясковыя жанчыны. --Аднаму – шчасця гору, другому – гора мора”.

Гэтак жа прыкладна думала і я, не суадносячы бабулін “бізнес” і яе шматлікія няшчасці.

Ды шмат пазней, з цягам часу, з гадамі і вопытам, прыйшло іншае перакананне: няма злачынства без пакарання, не бывае слязы неадплаканай, крыві неадплачанай. Іншая справа – каму адальюцца тыя слёзы, хто, калі і як заплаціць за тую кроў…

…Бабуля, ратуючы ад голаду і галечы сваіх унукаў, прадала бутэльку самагонкі калгаснаму трактарысту. Яна не ўгаворвала яго купіць тую гарэлку, не прымушала піць, не ліла ў горла – яна здабывала такім чынам капейчыну дзецям на хлеб.

Трактарыст, які раніцай пасварыўся з брыгадзірам, выпіў са злосці ўсю бутэльку тут жа, ля бабулінай хаты, у кабіне трактара. І паехаў цераз вёску на поле.

З двара выбег на вуліцу трохгадовы хлапчук… П’яны механізатар не здолеў спыніць магутную машыну ці звярнуць убок. Дзіця загінула на месцы.

Па іроніі лёсу гэта быў хросны сын таго трактарыста. Працверазеўшы, ён усвядоміў, што нарабіў – і налажыў на сябе рукі. Сіротамі засталіся трое малых дзяцей…

…Калі крыж, які нясе кожны з нас, часам здаецца невыносна цяжкім, падумайце – можа, у тым крыжы чые-небудзь неадплаканыя слёзы? А яшчэ пра тое, які крыж панясуць па жыцці нашы дзеці і ўнукі, нашы блізкія – ці не падбаўляем мы ўжо сёння сваім жыццём у яго невыноснага цяжару?..

Ніна РЫБІК.