Папа і Кірыл

Среда размышленія

КРОК ДА ЛЮБОВІ, А ЗНАЧЫЦЬ – ДА БОГА

Сустрэча на Кубе Свяцейшага Папы Рымскага Францыска і Свяцейшага Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Кірыла стала падзеяй сусветнага маштабу. Упершыню з часоў расколу хрысціянства на каталіцызм і праваслаўе кіраўнікі абодвух Цэркваў змаглі пераступіць праз векавыя наслаенні непаразуменняў, крыўдаў, непрыняцця, варожасці, абняцца і сказаць: “З радасцю мы сустрэліся як браты па хрысціянскай веры, якія пабачыліся, каб “гаварыць вуснамі да вуснаў”, ад сэрца да сэрца, і абмеркаваць адносіны паміж Цэрквамі, надзённыя праблемы нашай паствы і перспектывы развіцця чалавечай цывілізацыі” (першы пункт сумеснай заявы).

І хоць былі людзі, якія назіралі за гэтай сустрэчай праз скептычна-крытычны прыжмур вачэй: хто да каго падышоў першым, што сказаў “наш”, а як паглядзеў “іхні”, хто ў якім самалёце прыляцеў і колькі ў каго было суправаджаючых – усё ж, напэўна, большасць вернікаў абодвух канфесій успрынялі братэрскія абдымкі кіраўнікоў двух хрысціянскіх канфесій, іх шматгадзінныя перамовы і прынятую у выніку сумесную заяву з уздыхам палёгкі: нарэшце! І асмелюся спрагназаваць, што найбольш такіх радасных выдыхаў-воклічаў прагучала ў нашай роднай Беларусі, дзе гістарычна цесна перапляліся нацыянальнасці, веравызнанні, лёсы і стасункі і дзе разлад паміж буйнейшымі хрысціянскімі Цэрквамі заўсёды ўспрымаўся як балючая гістарычная недарэчнасць, ад якой найперш пакутуюць простыя людзі.

Бо звычайным вернікам -- няважна, хадзілі яны маліцца ў святую нядзельку ў царкву ці касцёл, заўсёды, ва ўсе часы цяжка было зразумець, чаму адны і тыя ж святы хрысціяне сустракаюць у розны час, чаму адны і тыя ж абрады выконваюць, адны і тыя ж малітвы чытаюць па-рознаму. Канешне, тэолагі з навуковай абгрунтаванасцю тлумачылі ўсё гэта не раз і не два – але тлумачэнні гэтыя дрэнна паддаваліся выпрабаванням звычайнай сялянскай логікай…

А пакуль там, у рэлігійных вярхах, вырашалі, хто “правейшы” ў сваёй “праваце”, варта ці не рабіць крок насустрач адзін аднаму, а мо хай лепш “яны” зробяць яго першыя (трэба думаць, гэтае рашэнне аб сустрэчы Папы Рымскага і Патрыярха Кірыла таксама давалася няпроста і аднаму, і другому боку) -- на Беларусі ўвогуле і на Астравеччыне ў прыватнасці людзі метадам народнай дыпламатыі даўно, з дня ў дзень, з году ў год спакваля, самі таго не ведаючы і не разумеючы, рыхтавалі гэтую сустрэчу… Часцей за ўсё несвядома, расказваючы потым святару на споведзі пра свае грахі: на пахаванні свацці наведала касцёл; была ў царкве, бо хрэснік ажаніўся з праваслаўнай… Так, людзям неаднойчы тлумачылі, што, згодна з рэлігійнымі канонамі, рабіць гэта хоць і не забаронена, але ж непажадана, што “ў нас свая вера і свой храм” – але ж гэта родны, блізкі, дарагі чалавек: як не падтрымаць яго ў горы ці не падзяліць з ім радасць? І нават самаму шчыраму верніку цяжка было не саграшыць у пост, адмовіцца раздзяліць калядную аплатку ці велікоднае яечка з добрым суседам, шчырым сябрам ці нават з мужам ці жонкай, з дзецьмі ці бацькамі у “не сваё свята”… І аргумент у такіх выпадках такімі “грэшнікамі” звычайна прыводзіўся неабвержны нікім і нічым: Бог жа ў нас адзін!

Вядома ж, не мне вызначаць, што такое грэх -- ёсць для гэтага “спецыяльна навучаныя людзі”. Але, думаецца, нават сам Бог (які, як вядома, ёсць Любоў) не асудзіў бы чалавека за гэта – ужо хоць бы таму, што не ад Усявышняга пайшоў гэты падзел вернікаў на канфесіі, а ад людзей. Так, адбылося гэта шмат стагоддзяў таму, так, усё напластавалася на сямейныя традыцыі, што перадаюцца з пакалення ў пакаленне і зараз вельмі цяжка вярнуцца да першавысноў, першакрыніц, адмовіцца да нечага, што здавалася непарушным, як свет – але ж гэта так трэба!

“Дзеля чаго” – спытаеце вы?

Ды дзеля таго ж, дзеля чаго “пераступілі цераз сябе” Папа Рымскі Францыск і Свяцейшы Патрыярх Кірыл: дзеля міру паміж людзьмі і краінамі, дзеля любові – дзеля ўсяго таго, за што памёр на крыжы Збаўца…

Яны, Свяцейшыя, зрабілі гэта -- а нам у паўсядзённым жыцці часам так цяжка сказаць звычайнае “прабач”, прызнаць, што быў вінаваты ці памыліўся. Цяжка проста падысці, проста абняць, проста паглядзець у вочы і спакойна пагаварыць…

Можа, прыклад Папы Рымскага і Патрыярха Кірыла стане добрым прыкладам для звычайных людзей у дараванні паўсядзённых ці застарэлых крыўдаў, прымірэнні – гэтак жа, як паўсядзённыя стасункі соцень і тысяч вернікаў абодвух канфесій, якія штодня насуперак разладу паміж Цэрквамі сябравалі, любілі, дапамагалі адзін аднаму, дапамаглі Свяцейшым Айцам зрабіць лёсавызначальны, самы першы і самы важны крок насустрач адзін аднаму? Крок да любові, а значыць – да Бога.

Ніна РЫБІК